روش‌های ساده‌ای مانند استفاده از داروهای ضدقارچ تجویزشده توسط پزشک، رعایت بهداشت دهان نوزاد و ضدعفونی وسایل تغذیه میتواند به بهبود سریع آفت دهان نوزاد کمک کند. آفت که به‌علت عفونت قارچی ناشی از کاندیدا آلبیکنس ایجاد میشود، معمولاً با لکههای سفید در داخل دهان نوزاد همراه است و ممکن است باعث ناراحتی نوزاد به‌خصوص هنگام تغذیه شود و با علائمی مانند بی‌قراری، کاهش اشتها و قرمزی در دهان همراه باشد. در ادامه به بررسی علائم، علل و روش‌های مؤثر و فوری درمان آفت دهان نوزادان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
| موضوع | توضیحات |
|---|---|
| علت آفت دهان نوزاد | رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا آلبیکنس بهدلیل ضعف سیستم ایمنی، مصرف آنتی‌بیوتیک یا انتقال از مادر. |
| علائم آفت دهان نوزاد | لکههای سفید در دهان، قرمزی، التهاب، بی‌قراری، امتناع از شیر خوردن، تغییر خلق‌وخو. |
| درمان دارویی | مصرف نیستاتین یا داروهای ضدقارچ موضعی تجویزشده توسط پزشک. |
| درمان خانگی | رعایت بهداشت، شست‌وشوی نوک سینه با سرکه یا جوش‌شیرین، کاهش مصرف قند در رژیم مادر. |
| پیشگیری | استریل‌کردن وسایل، شستن دستها، درمان همزمان مادر و نوزاد، رعایت بهداشت شیر دوشیده‌شده. |
| مدت زمان بهبودی | معمولاً چند هفته، اما در برخی موارد نیاز به درمان دارویی دارد. |
| تفاوت با تبخال | آفت ناشی از قارچ است و لکههای سفید دارد، اما تبخال ناشی از ویروس است و تاول ایجاد می‌کند. |
| نیاز به مراجعه به پزشک | درصورت تداوم علائم بیش‌از چند هفته، بی‌قراری شدید نوزاد یا مشکلات در تغذیه. |
علت آفت دهان نوزاد
کاندیدا آلبیکنس (Candida albicans) نوعی قارچ سفید و شبیه مخمر است که میتواند بهطور طبیعی روی بدن انسان زندگی کند، بدون اینکه باعث ایجاد مشکلی شود؛ اما گاهی اوقات این قارچ بیش‌ازحد رشد می‌کند و مشکلاتی به وجود می‌آورد. رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا همان چیزی است که به‌عنوان برفک یا آفت دهان شناخته میشود. زمانی که این قارچ از کنترل خارج شود، لکههای سفید رنگی در دهان نوزاد، ناحیه زیر پوشک و حتی روی نوک سینه مادر ظاهر می‌شوند. اگر تجربه عفونت قارچی واژن را داشته باشید، احتمالاً با این قارچ آشنا هستید؛ چون همان قارچی که باعث سوزش و خارش می‌شد، اکنون در بدن نوزاد فعال شده است! اما نگران نباشید؛ این مشکل معمولاً به‌راحتی قابل‌درمان است.
آفت دهان نوزاد اغلب در هفته‌ها یا ماه‌های اول زندگی او ظاهر میشود. محققان علت دقیق آن را نمی‌دانند؛ اما ضعف سیستم ایمنی نوزاد میتواند دلیل آن باشد. سیستم ایمنی ضعیف نوزاد توانایی کافی برای مقابله با عفونت‌ها را ندارد که این موضوع رشد قارچ‌ها را آسان‌تر می‌کند. این مسئله توضیح می‌دهد که چرا آفت دهان نوزاد معمولاً پس‌از مصرف آنتی‌بیوتیک ایجاد میشود. آنتیبیوتیکها سطح باکتری‌های مفید بدن را کاهش می‌دهند و محیطی فراهم می‌کنند که قارچ‌ها به‌راحتی رشد کنند. همچنین، استفاده از داروهای استروئیدی نیز میتواند منجر به آفت دهان شود. دلیل دیگر آفت دهان نوزاد هم میتواند عفونت قارچی واژن مادر در دوران بارداری باشد. این عفونت که ناشی از تغییرات هورمونی است، میتواند در هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود.
به نقل از سایت cincinnatichildrens.org درباره آفت دهان نوزاد سه ماهه :
Thrush is a yeast infection commonly seen in a baby’s mouth. Thrush appears as whitish-gray elevated patches that look like cottage cheese or milk curds. They are found on the insides of a baby’s cheeks, tongue and gums. These patches will not wipe off and may become red and raw if you try to wipe them off.
برفک یک عفونت قارچی است که معمولاً در دهان نوزاد دیده میشود. برفک به صورت لکههای برجسته سفید مایل به خاکستری ظاهر میشود که شبیه به پنیر دلمه یا تکه‌های شیر هستند. این لکه‌ها در داخل گونه‌ها، زبان و لثه‌های نوزاد دیده می‌شوند. این لکه‌ها با پاک کردن از بین نمی‌روند و اگر سعی کنید آن‌ها را پاک کنید، ممکن است قرمز و ملتهب شوند.
علائم آفت دهان نوزاد
اگر کودک شما به آفت دهان مبتلا باشد، ممکن است متوجه لکه‌ها و نقاط سفیدرنگی شبیه به پنیر روی زبان، داخل گونه‌ها، لب‌ها، لثه‌ها یا سقف دهان او شوید. این لکه‌ها با فشار پاک نمی‌شوند و در صورت پاک شدن، ناحیه زیرین آن‌ها قرمز و ملتهب شود و ممکن است خونریزی کند. کودکی که آفت دهانی دارد، ممکن است ترک‌خوردگی و التهاب در گوشه‌های دهانش داشته باشد و حس چشایی او نیز ضعیف‌تر از حالت معمول شود. برخی نوزادان بهدلیل احساس درد یا ناراحتی در دهان، خوب شیر نمی‌خورند یا هنگام مکیدن اذیت می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از نوزادانی که دچار آفت هستند هیچ‌گونه درد یا ناراحتی احساس نمی‌کنند.
به‌طورکلی علائم آفت دهان نوزاد شامل موارد زیر هستند:
- لکههای سفید و مخملی در دهان و روی زبان؛
- زخم‌هایی که هنگام پاک‌کردن ممکن است خونریزی کنند؛
- قرمزی در داخل دهان؛
- اگزمای پوشک (یعنی اگزما بر روی پوست نواحی زیر پوشک)؛
- تغییرات خلق‌وخوی، مانند بی‌قراری زیاد؛
- امتناع از شیر خوردن بهدلیل احساس درد؛
- برخی نوزادان ممکن است هیچ علائمی احساس نکنند.
در صورت شیر‌دادن به نوزاد، آفت میتواند به مادر منتقل و باعث عفونت در نوک سینه او شود. این نوع عفونت باعث التهاب، حساسیت و ترک‌خوردگی نوک سینه میشود. همچنین، ممکن است هنگام شیردهی احساس درد کنید و حتی درد شدید و ضربه‌مانندی در عمق سینه تجربه کنید.
درمان آفت دهان نوزاد
برای آفت دهان نوزاد چه باید کرد؟ اگر شما علائم آفت دهان نوزاد یا کودک را مشاهده کردید، اولین قدم مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق است. پزشک میتواند گزینه‌های درمانی مختلف را برای شما توضیح بدهد. در برخی موارد، آفت دهان ممکن است خود به خود در عرض چند هفته برطرف شود؛ اما اغلب پزشکان درمان‌های ضدقارچی موضعی یا خوراکی تجویز می‌کنند تا روند بهبودی را تسریع ببخشند. روند درمان آفت دهان نوزاد به سه بخش تقسیم میشود:
- دارو برای آفت دهان نوزاد
- درمان خانگی آفت دهان نوزاد
- پیشگیری از ابتلای مجدد.
درمان‌های دارویی
پزشک ممکن است داروهای ضدقارچی مانند نیستاتین را به‌صورت قطره‌ها یا ژل‌های موضعی تجویز کند. این داروها باید چند بار در روز در ناحیه دهان نوزاد اعمال شوند. استفاده از اپلیکاتور اسفنجی برای پخش‌کردن محلول روی زبان و داخل دهان نوزاد، روش مناسبی برای اعمال دارو است. در برخی موارد، اگر نوزاد بزرگ‌تر باشد، پزشک ممکن است پیشنهاد کند پروبیوتیک‌ها به رژیم غذایی او اضافه شود تا تعادل باکتری‌های خوب در بدن را حفظ کند.
درمان‌های بدون نسخه و خانگی
برخی درمان‌های بدون نسخه نیز وجود دارند که می‌توانند به کاهش علائم آفت دهان نوزاد سه ماهه و کودک کمک کنند؛ اما همواره پیش‌از استفاده از هرگونه دارو یا درمان خانگی با پزشک خود مشورت کنید. مادران ممکن است از روش‌هایی مانند شست‌وشوی نوک پستان با محلول سرکه و آب یا جوش شیرین و آب استفاده کنند. همچنین کاهش مصرف مواد قندی، مخمر و محصولات لبنی در رژیم غذایی مادر نیز میتواند به کاهش رشد قارچ کاندیدا کمک کند. این روش‌ها باید تنها به‌عنوان مکملی برای درمان‌های دارویی مورد استفاده قرار بگیرند و جایگزین آن‌ها نباشند. رژیم عذایی مادر در درمان یبوست نوزاد و زردی نوزاد نیز بسیار اهمیت دارد.
اگر آفت دهان پس‌از چند هفته درمان بهبود نیافت یا بازگشت پیدا کرد، به‌ویژه اگر نوزاد بیش‌از ۹ ماه سن داشته باشد، توصیه میشود دوباره به پزشک مراجعه کنید تا علت‌های دیگر ایجاد آفت بررسی شوند.
پیشگیری از آفت دهان نوزاد
پیشگیری از آفت دهان نوزاد از اهمیت بالایی برخوردار است تا از ابتلا مجدد و عفونت‌های ناشی از آن جلوگیری شود. در ادامه به برخی از روش‌های مؤثر پیشگیری اشاره میشود:
- رعایت بهداشت دستها: یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه، شست‌وشوی مکرر دست‌های نوزاد و خودتان است، به‌ویژه اگر نوزاد انگشتان یا انگشت شست خود را به دهان می‌برد. همچنین، استفاده از دستمال مرطوب و مناسب برای تمیز‌کردن دستها میتواند از انتقال قارچ کاندیدا جلوگیری کند.
- استریل‌کردن وسایل: تمام وسایلی که وارد دهان نوزاد می‌شوند، مانند لیوان‌ها، دستمال‌ها، پستانک‌ها و حلقه‌های دندان‌گیر باید بهطور منظم استریل شوند. استفاده از آب جوش یا دستگاه‌های استریل کننده میتواند به اطمینان از پاکیزگی این وسایل کمک کند.
- شست‌وشوی لباس‌ها و حوله‌ها: لباس‌ها و حوله‌هایی که با قارچ کاندیدا تماس داشته‌اند باید در دمای بالا (حداقل ۵۰ درجه سانتی‌گراد) شسته شوند تا قارچ از بین برود. این اقدام به جلوگیری از انتشار قارچ در محیط خانه کمک می‌کند.
- استفاده از پمپ پستان با دقت: اگر از پمپ پستان استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که همۀ قطعات آنکه با پستان یا شیر مادر تماس دارند، پس‌از هر بار استفاده استریل شوند. نگهداری شیر مادر در یخچال تا زمان استفاده و دور انداختن شیر ذخیره شده که ممکن است آلوده به قارچ باشد نیز از اقدامات مهم پیشگیری محسوب میشود.
آفت دهان در نوزادان میتواند بهدلیل خاصیت مقیم‌بودن قارچ کاندیدا و قابلیت انتقال آن از مادر به نوزاد و بالعکس، به‌سرعت عود کند. برای جلوگیری از عفونت مجدد، باید اطمینان حاصل شود که هم مادر و هم نوزاد بهطور همزمان درمان شده‌اند. علاوه‌براین، رعایت همۀ نکات پیشگیرانه در طول دوره درمان از گسترش و بازگشت عفونت جلوگیری می‌کند.
آفت دهان بچه تا چه مدت از بین می‌رود؟
آفت دهان نوزاد و کودکان معمولاً در عرض چند هفته بهطور طبیعی از بین می‌رود. بااین‌حال، مدت‌زمان بهبودی میتواند بسته به‌شدت عفونت و وضعیت سیستم ایمنی کودک متفاوت باشد. بیشتر نوزادان پیش‌از شش ماهگی که سیستم ایمنی‌شان هنوز بهطور کامل توسعه نیافته است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آفت دهان هستند. اگرچه آفت دهان ممکن است خود به خود بهبود بیاید؛ اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان‌های ضدقارچی توسط پزشک باشد تا بهبودی سریع‌تر حاصل شود.
درصورتی‌که کودک شما پس‌از چند هفته درمان خانگی همچنان علائم آفت دهان را نشان بدهد یا اگر آفت دهان باعث ناراحتی و درد در هنگام غذا خوردن او شده باشد، توصیه میشود حتماً با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کنید. پزشک ممکن است داروهای ضدقارچی موضعی یا خوراکی تجویز کند تا به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کند. همچنین، رعایت بهداشت دهان و دندان کودک و جلوگیری از انتقال قارچ از طریق تماس دهان به دهان میتواند به پیشگیری از عود مجدد آفت دهان نوزاد و کودکان کمک کند.
تفاوت آفت دهان کودکان با تبخال چیست؟
آفت دهان و تبخال هر دو اختلالاتی هستند که می‌توانند در دهان ظاهر شوند و علائمی مشابهی داشته باشند؛ اما از نظر علل، نوع عفونت و درمان تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. درک این تفاوت‌ها برای تشخیص صحیح و درمان مؤثر بسیار مهم است، به‌ویژه در کودکان که ممکن است این شرایط را تجربه کنند.
در مورد تبخال باید بدانید که این بیماری به عفونت ویروسی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) اشاره دارد. این ویروس به دو نوع HSV-1 و HSV-2 تقسیم میشود. HSV-1 عمدتاً باعث تبخال دهانی یا زخم‌های سرد میشود و از طریق تماس مستقیم مانند بوسیدن منتقل میشود. HSV-2 بیشتر به تبخال تناسلی مرتبط است و از طریق تماس جنسی منتقل میشود. در کودکان، تبخال میتواند از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا منتقل شود، مانند بوسیدن کودک توسط فرد مبتلا به تبخال دهانی. علائم تبخال شامل ایجاد تاول‌های پر از مایع در اطراف دهان و لب‌ها است که به‌مرورزمان ترکیده و زخم‌های دردناکی ایجاد می‌کنند. این زخم‌ها می‌توانند بهطور مکرر عود کنند و معمولاً با احساس سوزش یا خارش پیش‌از ظاهر‌شدن تاول‌ها همراه هستند. تاول تبخال معمولاً به سفیدی آفت نیست؛ اما ظاهرا کمی از آفت بزرگ‌تر است.
تبخال دهانی ممکن است چند هفته طول بکشد و در برخی افراد به‌صورت عود کننده ظاهر شود. درمان تبخال شامل استفاده از داروهای ضدویروسی مانند آسوواکونازول یا فالاکونوآسیل است که توسط پزشک تجویز میشود. همچنین استفاده از کرم‌های تسکین‌دهنده و جلوگیری از تماس مستقیم با زخم‌ها میتواند به کاهش انتشار ویروس کمک کند.
سخن پایانی
آفت دهان نوزاد یک عفونت قارچی شایع است که معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد؛ اما در برخی موارد نیاز به درمان‌های دارویی دارد. رعایت بهداشت دستها، استریل‌کردن وسایل، حفظ خشکی نواحی پستان و کاهش مصرف قند از جمله روش‌های مؤثر پیشگیری از آفت دهان است. با پیگیری دقیق این روش‌ها و مشورت با پزشک، میتوان به‌سرعت از این عفونت رهایی یافت و از بروز مجدد آن جلوگیری کرد. در صورتی که می خواهید اطلاعات بیشتری درباره نوزادان بدست بیاورید مقاله علت اسهال نوزاد را از دست ندهید.
سوالات متداول
1- دلیل آفت دهان نوزاد چیست؟
آفت دهان نوزاد بهدلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد میشود. این قارچ بهطور طبیعی در بدن وجود دارد، اما در شرایطی مانند ضعف سیستم ایمنی نوزاد، مصرف آنتیبیوتیکها یا انتقال عفونت از مادر میتواند از کنترل خارج شده و باعث ایجاد لکههای سفید در دهان نوزاد شود.
2- چگونه میتوان از ابتلای مجدد نوزاد به آفت دهان جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از آفت دهان نوزاد باید بهداشت دستها و وسایل تغذیه نوزاد رعایت شود، تمام وسایل مانند پستانک و شیشهشیر استریل شوند و در صورت شیردهی، مادر نیز در کنار نوزاد تحت درمان قرار گیرد تا از انتقال مجدد قارچ جلوگیری شود.
