علت اسهال نوزاد چیست؟ درمان اسهال کودکان با [5 روش پزشکی]

علت اسهال نوزاد می‌تواند عفونت‌های ویروسی، مصرف داروها، تغییرات در رژیم غذایی یا تحمل‌نکردن لاکتوز باشد و برای درمان اسهال نوزاد، هیدراته نگه‌داشتن او و مشورت با پزشک توصیه می‌شود. در واقع در این سن، یکی از مسائل رایجی که والدین با آن روبه‌رو می‌شوند، بروز اسهال است که می‌تواند نتیجه تغذیه نامناسب یا ورود به مرحله جدیدی از تغذیه باشد؛ بنابراین، والدین باید توجه ویژه‌ای به نوع غذاهایی که به کودک خود می‌دهند، داشته باشند تا از بروز مشکلات گوارشی مانند اسهال جلوگیری کنند.

در این مقاله به بررسی غذاهای مناسب برای نوزادان و راهکارهایی برای مقابله با اسهال پرداخته می‌شود تا والدین بتوانند با اطمینان بیشتری به تغذیه و سلامت کودک خود رسیدگی کنند. با ما در ادامه همراه باشید.

علت اسهال نوزاد چیست؟

اسهال نوزادان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که معمولاً شامل موارد زیر است:

• عفونت‌های ویروسی: یکی از رایج‌ترین علت اسهال نوزاد، عفونت‌های ویروسی مانند نورویروس است که به آن «آنفولانزای معده» یا گاستروانتریت نیز می‌گویند. این نوع عفونت معمولاً با علائمی مانند استفراغ و تب خفیف همراه است و معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد. در بسیاری از موارد، اسهال نوزاد دو ماهه و کمتر به‌دلیل همین عفونت‌های ویروسی اتفاق می‌افتد.
• مصرف داروها: داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های باکتریایی یا داروهای ضدانگل می‌توانند باعث شل‌شدن مدفوع و اسهال در نوزاد شوند. همچنین، برخی نوزادان نسبت به داروهای تب‌بُر و مسکن‌های بدون نسخه حساس هستند که این موضوع می‌تواند منجر به اسهال شود.
• تغییرات در رژیم غذایی نوزاد: تغییرات در رژیم غذایی نوزاد، مانند دادن غذاهای جامد در حدود سن شش ماهگی، می‌تواند باعث بروز مشکلات گوارشی و اسهال شود. دستگاه گوارش نوزاد ممکن است نیاز به زمان داشته باشد تا بتواند به تغییر از هضم شیر مادر یا شیر خشک به هضم غذاهای جامد عادت کند که این موضوع می‌تواند منجر به اسهال شود و باید در غذای کودک موردتوجه قرار بگیرد.
• آلرژی به شیر گاو یا تحمل‌نکردن لاکتوز: باید در غذای نوزادان به این مورد توجه ویژه‌ای شود. آلرژی به شیر گاو می‌تواند باعث علائمی مانند اسهال، استفراغ یا حتی تأخیر در بروز علائم شود.
• بیماری‌های نادر: علل نادرتر اسهال در نوزادان شامل بیماری‌های جدی مانند عفونت‌های شدید روده‌ای (مانند شیگلا کولیت)، عفونت کلستریدیوم دیفیسیل، فیبروز کیستی و تومورهای نورواندوکرین هستند که می‌توانند باعث اسهال مداوم یا طولانی‌مدت شوند.

به نقل از سایت    healthline.com  علت اسهال در نوزادان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد:

A medical study on 150 babies found that infants who are breastfed only have less diarrhea than babies who are partly or completely formula-fed. About 27 percent of breastfed babies got diarrhea often while almost 72 percent of babies who were on formula exclusively got diarrhea often.

یک مطالعه پزشکی روی 150 نوزاد نشان داد که نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌شوند، کمتر دچار اسهال می‌شوند نسبت به نوزادانی که به صورت جزئی یا کاملاً با شیر خشک تغذیه می‌شوند. حدود 27 درصد از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کردند، به طور مکرر دچار اسهال شدند، در حالی که تقریباً 72 درصد از نوزادانی که فقط با شیر خشک تغذیه می‌شدند، به طور مکرر دچار اسهال شدند.

علت اسهال نوزاد پس‌از شیر خوردن

دلیل اسهال نوزاد در نوزادانی که با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌شوند ممکن است موارد زیر باشد:

• تغییرات در رژیم غذایی مادر: در نوزادانی که تنها با شیر مادر تغذیه می‌شوند، تغییرات در رژیم غذایی مادر می‌تواند منجر به اسهال شود. مصرف غذاهای تند یا شیرین توسط مادر می‌تواند باعث تغییر ترکیب شیر مادر و تحریک دستگاه گوارش نوزاد گردد که در نهایت ممکن است به اسهال منجر شود؛ بنابراین در غذای نوزاد باید به این موضوع توجه کنید.
• مصرف داروها توسط مادر: داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها که توسط مادر برای درمان گلو درد در منزل مصرف می‌شوند، می‌توانند از طریق شیر به نوزاد منتقل و باعث بروز اسهال شوند. همچنین مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای مانند ویتامین‌ها و پودرهای پروتئینی می‌تواند باعث تحریک معده نوزاد شود.
• مواد افزودنی شیر خشک: یکی از مواردی که باید در غذای نوزادان موردتوجه ویژه قرار گیرد، نوع شیر خشکی است که به نوزاد خود می‌دهید. در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، استفاده از فرمول‌های خاص یا تغییر فرمول می‌تواند موجب اسهال شود. برخی نوزادان ممکن است به سختی فرمول‌های جدید را هضم کنند که این موضوع می‌تواند باعث گرفتگی شکم، نفخ و اسهال شود.
• تحمل‌نکردن لاکتوز یا آلرژی به پروتئین شیر گاو: در غذای برخی کودکان نوزادان، این موضوع می‌تواند باعث بروز اسهال پس‌از مصرف شیر شود. در صورت بروز اسهال مکرر و علائمی مانند استفراغ، تغییرات پوستی (مانند جوش یا اگزما) و دردهای شکمی، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک باشد.

درمان اسهال نوزاد و کودک

پزشکان معمولاً داروهای ضداسهال بدون نسخه را برای کودکان توصیه نمی‌کنند؛ اما ممکن است برای عفونت‌های باکتریایی یک آنتی‌بیوتیک و برای عفونت‌های انگلی یک داروی ضدانگل تجویز کنند. نوزادانی که اسهال شدید دارند و دچار کم‌آبی می‌شوند، نیاز به بستری در بیمارستان دارند تا از طریق رگ، مایعات دریافت کنند.

اگر کودک شما غذاهای جامد می‌خورد، پزشک ممکن است توصیه کند تا زمان برطرف‌شدن اسهال به غذاهای ساده و نشاسته‌ای مانند موز له‌شده، سس سیب و غلات برنج روی بیاورید. مادرانی که شیر می‌دهند ممکن است نیاز داشته باشند رژیم غذایی خود را تنظیم کنند و از غذاهایی که می‌توانند اسهال در نوزادان را تحریک کنند، پرهیز کنند.

برای درمان خانگی اسهال در نوزادان  باید از مصرف هر چیزی که می‌تواند آن را تشدید کند، خودداری کنند؛ بنابراین غذای نوزاد نباید شامل موارد زیر باشد:

• غذاهای چرب؛
• غذاهایی که فیبر بالایی دارند؛
• محصولات لبنی مانند شیر و پنیر؛
• شیرینی‌ها مانند کیک، کلوچه و نوشابه.

اسهالی که ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی است، بسیار مسری است. برای جلوگیری از گسترش عفونت، پس‌از هر بار تعویض پوشک نوزاد، دست‌های خود را با آب گرم و صابون بشویید. محل تعویض پوشک را تمیز و ضدعفونی نگه دارید و تا زمانی که کودک کاملاً بهبود نیافته است، او را به مهدکودک نفرستید. اگر علاقمند به یادگیری بیشتر درباره نوزادان هستید مقاله گرفتگی بینی نوزاد را نیز از دست ندهید.

درمان خانگی اسهال نوزادان

معمولاً برای درمان اسهال در نوزادان به حفظ آب بدن و جلوگیری از کم‌آبی متمرکز است. والدین باید در تغذیه نوزادان به نکات زیر توجه کنند:

• هیدراته نگه‌داشتن نوزاد: اینکه نوزاد را در طول دوره اسهال هیدراته نگه دارید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در صورت تغذیه با شیر مادر، ادامه شیردهی به حفظ آب بدن و تأمین مواد مغذی کمک می‌کند. اگر نوزاد با شیر خشک تغذیه می‌شود به همان روش معمول، شیر خشک را تهیه کنید و به او بدهید.
• تعویض مداوم پوشک: برای جلوگیری از بروز سوختگی پای نوزاد، پوشک نوزاد را مرتب تعویض کنید و او را خشک نگه دارید. استفاده از کرم‌های مخصوص پای نوزاد نیز می‌تواند به پیشگیری از سوختگی کمک کند.
• غذاهای مناسب: اگر از خود می‌پرسید که برای اسهال بچه چی خوبه؟ باید به غذای جامدی که او می‌خورد توجه ویژه‌ای داشته باشید؛ پس اگر نوزاد در حال مصرف غذاهای جامد است، می‌توان در غذای کودک یا نوزاد از غذاهایی مانند موز، بیسکوییت، نان تست، پاستا و غلات برای کاهش علائم اسهال استفاده کرد.
• مشورت با پزشک: در صورت مشاهده علائمی مانند مدفوع سفید یا قرمز، تب شدید، اسهال مکرر (بیش‌از ۱۰ بار در روز) یا سایر علائم نگرانی‌آور مانند استفراغ شدید و بی‌حالی، باید به پزشک مراجعه کرد.

سایت verywellhealth راهکارهایی که در ادامه میگوییم را برای درمان اسهال نوزاد در خانه پیشنهاد داده است:

Bland, starchy, low-fiber foods like those included in the BRAT diet (bananas, rice, applesauce, toast) are binding, which can bulk stool and help get rid of diarrhea. Probiotics, glutamine supplements, or home remedies like herbal teas and rice water may also offer relief.

غذاهای ملایم، نشاسته ای و کم فیبر مانند غذاهایی که در رژیم غذایی BRAT گنجانده شده است (موز، برنج، سس سیب، نان تست) الزام آور هستند، که می توانند مدفوع حجیم کنند و به خلاص شدن از شر اسهال کمک کنند. پروبیوتیک ها، مکمل های گلوتامین، یا داروهای خانگی مانند دمنوش های گیاهی و آب برنج نیز ممکن است تسکین دهند.

به نقل از سایت  www.nationwidechildrens.org   برای درمان اسهال نوزاد زیر یک سال موارد زیر را انجام دهید:

• ORS (oral rehydration solution)
• Breast milk or formula mixed the normal way (if tolerated). Do not stop breastfeeding.
• No water except when used to make formula
• Do not give fruit juices or liquids that are high in sugar, such as Hawaiian Punch®, Hi-C®, Kool-Aid®, sodas or syrups. Do not give teas or broths. These liquids can make your child feel worse.

ORS (محلول خوراکی بازآب‌رسانی)
شیر مادر یا شیر خشک که به روش معمول مخلوط شده (اگر تحمل شود). از قطع شیردهی خودداری کنید.
هیچ آبی به جز آب مورد استفاده برای تهیه شیر خشک ندهید.
از دادن آب‌میوه‌ها یا مایعاتی که قند بالا دارند، مانند Hawaiian Punch®، Hi-C®، Kool-Aid®، نوشابه‌ها یا شربت‌ها خودداری کنید. از دادن چای یا سوپ‌ها نیز خودداری کنید. این مایعات می‌توانند حال فرزند شما را بدتر کنند.

درمان اسهال کودکان

اسهال در کودکان مثل اسهال نوزاد به‌دلیل ازدست‌رفتن مایعات بدن می‌تواند خطرناک باشد؛ بنابراین مهم‌ترین هدف در درمان آن، جلوگیری از کم‌آبی بدن است. در موارد خفیف، معمولاً اسهال خودبه‌خود بهبود می‌یابد؛ اما در موارد شدید، نیاز به اقدامات جدی‌تری است:

1. برای کودکان خردسال، باز هم مثل نوزادان، استفاده از محلول‌های آبرسانی خوراکی (ORS) مانند پدیالیت توصیه می‌شود. این محلول‌ها حاوی الکترولیت‌ها و مایعاتی هستند که به جلوگیری از کم‌آبی و جایگزینی مواد معدنی ازدست‌رفته کمک می‌کنند. آب ساده برای کودکان کم‌سن کافی نیست؛ زیرا حاوی مقدار کافی سدیم و پتاسیم نیست.
2. در کودکانی که اسهال دارند و قادر به خوردن غذاهای جامد هستند، مصرف غذاهای ساده مانند موز، سس سیب و غلات برنج توصیه می‌شود. این غذاها به کاهش تحریک دستگاه گوارش و بهبود وضعیت کمک می‌کنند.
3. کودکان مبتلا به اسهال باید از مصرف غذاهایی که می‌توانند وضعیت را تشدید کنند، مانند غذاهای چرب، غذاهای پُرفیبر، محصولات لبنی و شیرینی‌ها (مانند کیک و نوشابه) خودداری کنند.
4. مصرف ماست با کشت‌های زنده یا مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند به بازسازی باکتری‌های مفید روده کمک کند و علائم اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک را کاهش دهد.
5. درصورتی‌که اسهال کودک بیش‌از دو هفته ادامه یابد، همراه با تب، مدفوع خونی یا کم‌آبی باشد، باید به پزشک مراجعه شود. همچنین اگر اسهال به‌دلیل مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک ایجاد شده، مشورت با پزشک برای تغییر دوز یا نوع دارو ضروری است. در مقاله درمان سریع یبوست در منزل اطلاعات مهم و مفیدی در این زمینه خواهید خواند.

مقالات بیشتری درباره نوزادان در مجله یارا درمان هست که پیشنهاد ما مطالعه مقاله زردی نوزاد است.

سخن پایانی

تغذیه مناسب و متعادل در غذای نوزادان و کودکان می‌تواند به حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از مشکلات گوارشی مثل اسهال نوزاد کمک کند. به‌همین‌ترتیب، آگاهی والدین از علت اسهال نوزاد، درمان و پیشگیری از آن اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند نقش مهمی در مراقبت از سلامت فرزندان ایفا کند. در صورتی که علاقمند به مطالعه مقالات دیگری در این زمینه هستید پیشنهاد ما مقاله علت باد معده زیاد است.

در کنار توجه به تغذیه و مراقبت‌های بهداشتی نوزاد، باید به مسائل پزشکی دیگری نیز توجه داشت. یکی از موضوعات پرطرفدار که بسیاری از والدین به آن توجه دارند، انجام ختنه در منزل است که توسط تیم یارادرمان به راحتی امکان پذیر است.

سوالات متداول

1- برای اسهال کودکان چی خوبه؟

برای درمان اسهال کودکان، استفاده از محلول‌های آبرسانی مثل پدیالیت مناسب است. این محلول‌ها حاوی مواد معدنی ضروری هستند که بدن کودک در هنگام اسهال از دست می‌دهد. در کنار این محلول‌ها، غذاهای ساده‌ای مثل موز و سس سیب به کاهش تحریک روده کمک می‌کنند. از مصرف غذاهای چرب، شیرین و لبنیات باید پرهیز شود. مصرف ماست پروبیوتیک نیز مفید است. اگر اسهال شدید یا طولانی‌مدت باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

2- دلیل اسهال نوزاد چیست؟

دلیل اسهال نوزاد اغلب عفونت‌های ویروسی، تغییرات در رژیم غذایی، مصرف داروها و در موارد نادر، آلرژی‌ها و بیماری‌های جدی است. عفونت‌های ویروسی مانند نورویروس شایع‌ترین علت هستند و معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابند. تغییراتی مانند شروع غذاهای جامد یا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌توانند باعث اسهال شوند. در برخی موارد، آلرژی به شیر گاو یا بیماری‌های جدی‌تر ممکن است عامل اسهال باشند. بنابراین، در صورت مشاهده اسهال در نوزاد، به خصوص اگر همراه با علائم دیگری مانند تب، استفراغ یا خون در مدفوع باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.

3- چه عواملی می‌توانند باعث اسهال در نوزادان شوند؟

عوامل مختلفی می‌توانند باعث اسهال در نوزادان شوند، از جمله عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، تغذیه نامناسب، تغییرات در رژیم غذایی یا حساسیت به مواد غذایی خاص.

4- چطور می‌توانم از ابتلای نوزاد به اسهال جلوگیری کنم؟

رعایت بهداشت، شستشوی دست‌ها، و استفاده از مواد غذایی سالم و مناسب برای سن نوزاد می‌تواند به پیشگیری از اسهال کمک کند. همچنین، در صورت مشاهده علائم اولیه، مشاوره با پزشک ضروری است.