سکته قلبی همیشه همانی نیست که در فیلم‌ها می‌بینیم؛ یعنی صرفاً درد شدید قفسه سینه و افتادن ناگهانی فرد روی زمین! در واقع، علائم سکته قلبی در زنان گاهی می‌تواند چنان متفاوت باشد که بسیاری از خانم‌ها اصلاً باور نکنند این نشانه‌ها مربوط به قلبشان است. برای همین است که متأسفانه آمار مرگ‌ومیر ناشی از سکته قلبی در زنان، بالاتر از مردان گزارش می‌شود.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زنان ممکن است هفته‌ها پیش‌از رخداد اصلی، علائمی مانند خستگی مفرط یا اختلالات خواب را تجربه کنند. ازسوی‌دیگر، ریسک‌فاکتورهایی نظیر فشار خون بالا، دیابت، یائسگی و حتی بعضی بیماری‌های مخصوص خانم‌ها مانند تخمدان پلی‌کیستیک در بروز سکته قلبی نقش پررنگی دارند. در ادامه با نگاهی تخصصی‌تر به تشریح دقیق نشانه های سکته قلبی در زنان و راهکارهای اورژانسی موردنیاز می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
علائم سکته قلبی در زنان
سکته قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به عضله قلب دچار اختلال یا به‌طور ناگهانی متوقف شود. در مردان، علامت بارز این عارضه معمولاً درد یا فشار قفسه سینه است؛ اما علائم سکته قلبی در زنان می‌تواند بسیار متنوع‌تر و گاه مخفی‌تر باشد. ازاین‌رو، تشخیص زودهنگام این نشانه‌ها در خانم‌ها بسیار مهم است؛ چراکه اغلب یک سکته قلبی را با مشکلات دیگری نظیر ناراحتی معده، آنفلوانزا یا حتی استرس اشتباه می‌گیرند.
درد قفسه سینه اما نه همیشه
بله، درد قفسه سینه هنوز هم یکی از شایع‌ترین علائم سکته قلبی در زنان است؛ اما گاهی درد در قفسه سینه خفیف‌تر یا متفاوت از الگوی رایج در مردان احساس می‌شود. ممکن است زن حس کند یک فشار یا سفتی عجیب در قفسه سینه وجود دارد که دائم می‌آید و می‌رود. حتی گروهی از زنان اصلاً درد قفسه سینه را تجربه نمی‌کنند و فقط فشار مبهمی را حس می‌کنند که با درد معمولی قابل‌تمیز نیست.
درصورتی که درد قلب و قفسه سینه شما عصبی است در مقاله درمان قلب درد عصبی در منزل به طور مفصل روش های درمان این مشکل شرح داده شده است.
خستگی و ضعف غیرعادی
شاید عجیب به نظر برسد؛ اما احساس خستگی شدید در روزها و هفته‌های منتهی به سکته قلبی در میان خانم‌ها بسیار گزارش شده است. طبق مطالعات، اغلب زنان گفتند که در این دوره حتی برای کارهای ساده مثل راه رفتن آهسته یا انجام کارهای سبک خانه هم ناتوان و بی‌رمق بوده‌اند. اگر چنین حالتی بدون علت مشخصی ناگهان سراغ فرد بیاید یا شدت بگیرد، باید آن را به‌طور جدی از علائم سکته قلبی درنظر بگیرید.
تنگی نفس و نفس‌های سنگین
طبق گفته وب‌سایت medicalnewstoday.com:
“Shortness of breath or heavy breathing without exertion, especially when accompanied by fatigue or chest pain, may suggest heart problems.”
«تنگی نفس یا تنفس سنگین بدون فعالیت بدنی، به‌ویژه زمانی که با خستگی یا درد قفسه سینه همراه باشد، ممکن است نشان‌دهندۀ مشکلات قلبی باشد.»
برخی خانم‌ها می‌گویند درحالی‌که مشغول استراحت یا حتی دراز کشیدن هستند، حس تنگی نفس می‌کنند و همین‌که کمی صاف می‌نشینند، حالشان بهتر می‌شود. این حالت می‌تواند در کنار خستگی یا احساس فشار در قفسه سینه اتفاق بیفتد و از علائم سکته قلبی در زنان باشد.
عرق سرد و تعریق غیرعادی
یکی از گزارش‌های رایج زنان دچار سکته قلبی، تعریق بیش‌ازحد و بی‌دلیل است؛ به‌ویژه تعریق سرد و احساس سرمای ناخوشایندی که گاهی با رنگ‌پریدگی صورت همراه می‌شود. چنین حالتی ممکن است ناشی از واکنش بدن به درد یا اختلال خون‌رسانی باشد.
درد قسمت‌های بالایی بدن
درد بازوها (به‌ویژه بازوی چپ)، گردن، فک، شانه یا حتی کمر می‌تواند از علائم حمله قلبی در زنان و نشانه‌ای از سکته قلبی باشد. در برخی مواقع، ممکن است درد از یک نقطه شروع شود و رفته‌رفته به ناحیه‌های دیگر سرایت کند. این درد لزوماً شدید نیست و گاهی افراد آن را به حساب گرفتگی عضلانی یا کشیدگی یک ماهیچه می‌گذارند، درحالی‌که مشکل اصلی می‌تواند در رگ‌های خون‌رسان قلب پنهان شده باشد.
اختلالات خواب و بی‌قراری شبانه
بی‌قراری طول شب، بیدار شدن‌های مکرر یا حس کسالت شدید هنگام صبح می‌تواند بخشی از همان سیگنال‌های زودهنگام بدن برای اعلام وضعیت قلب باشد.
مشکلات گوارشی
سوزش سردل، دل‌پیچه، تهوع و حتی استفراغ هم گاهی پیش‌از سکته قلبی یا در طول آن پدیدار می‌شوند. بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند که دچار مسمومیت غذایی یا رفلاکس معده شده‌اند؛ اما اگر این ناراحتی‌ها بدون دلیل خاصی یا همراه با سایر نشانه‌های قلبی بروز کنند، می‌تواند هشداری جدی و از علائم اولیه حمله قلبی در زنان محسوب شود.
نقش تغییرات هورمونی و دوران یائسگی
پس‌از یائسگی، سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد و این امر ریسک بروز بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. به‌همین‌دلیل، مراقبت‌های ویژه پس‌از دوران یائسگی بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: بهترین راه تشخیص بیمار قلبی
علائم سکته قلبی خفیف در زنان
گاهی سکته قلبی به‌صورت «خفیف» بروز می‌کند که البته واژه «خفیف» در اینجا ممکن است گمراه‌کننده باشد؛ چراکه همان سکته خفیف هم می‌تواند عوارض جدی به‌همراه داشته باشد. علائم سکته قلبی خفیف در زنان اغلب با درد مبهم یا احساس فشار خفیف در قفسه سینه شروع می‌شود که به شکم، کمر، گردن یا فک انتشار می‌یابد.
ممکن است احساس تهوع یا بی‌حالی هم در کنارش وجود داشته باشد. حتی مواردی هست که فرد اصلاً متوجه نبوده دچار سکته خفیف شده و بعدها با انجام آزمایش‌ها یا نوار قلب، ماجرا لو رفته است! به‌همین‌دلیل، آگاهی از نشانه‌های حتی خفیف یا نامعمول اهمیت زیادی دارد. در زنان، این نوع سکته قلبی که گاه «سکته خاموش» نامیده می‌شود، به‌دلیل انعطاف‌پذیری کمِ رگ‌های کوچک‌تر قلب و تفاوت‌های هورمونی، درصد قابل‌توجهی را تشکیل می‌دهد.
برای بررسی دقیق‌تر نشانه‌های قلبی و اطمینان از سلامت قلب، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت متخصص قلب در منزل بهره‌مند شوید.
اقدامات اورژانسی در زمان بروز علائم سکته قلبی در زنان
مهم‌ترین کار این است که خونسردی خود را حفظ کنید و بلافاصله درخواست کمک پزشکی بدهید. براساس توصیه‌های بین‌المللی، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید (شماره ۱۱۵ در ایران) و به اپراتور توضیح بدهید چه علائمی را دارید یا در فرد بیمار مشاهده می‌کنید. در صورت دسترسی به آسپرین با دوز پایین (مثلاً ۸۰ میلی‌گرم)، می‌توانید تا رسیدن نیروهای امدادی آن را بجوید؛ مگر اینکه حساسیت یا منع مصرف خاصی داشته باشید.
کمک‌های اولیه و حیاتی در مواجهه با سکته قلبی
پس‌از مشاهده علائم سکته قلبی در زنان (خود یا فردی که در مجاورت شماست)، برای نجات او می‌توان مراحل زیر را انجام داد:
- برقراری تماس با اورژانس: حتماً بگویید که احتمال سکته قلبی وجود دارد.
- کمک به بیمار برای نشستن: اگر فرد در حالت درازکش و دچار تنگی نفس است، کمک کنید در حالت نیمه‌نشسته قرار بگیرد تا تنفسش آسان‌تر شود.
- آمادگی برای CPR: اگر بیمار بی‌هوش شد یا نفس نکشید، فردی که آموزش CPR دیده، باید بلافاصله ماساژ قلبی را شروع کند. دست‌ها را در مرکز قفسه سینه قرار بدهید و با سرعت و عمق مناسب (حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه) فشار بدهید تا شاید ضربان قلب مجدداً برقرار شود.
- به‌کاربردن دستگاه شوک خودکار (AED): اگر در مکانی هستید که AED موجود است، طبق دستورالعمل صوتی دستگاه عمل کنید. شوک الکتریکی ممکن است مجدداً ضربان طبیعی قلب را برگرداند.
- کنترل اضطراب و استرس: عوامل روانی از جمله استرس شدید یا اضطراب ناگهانی، میتوانند در تشدید علائم سکته قلبی در زنان نقش داشته باشند؛ بنابراین بهتر است با صحبت‌های آرامش‌بخش، فرد را تا حد امکان آرام نگه دارید و اجازه بدهید روی تنفس عمیق تمرکز کند. هرگونه حرکت اضافه یا عجله در جابه‌جایی فرد می‌تواند وضعیت را بحرانی‌تر کند.
چگونه می‌توان از سکته قلبی در زنان پیشگیری کرد؟
معاینات دوره‌ای برای زنان بالای ۴۰ سال (یا حتی زودتر در صورت سابقه خانوادگی بیماری قلبی)، می‌تواند ریسک بروز سکته قلبی را کاهش بدهد. مدیریت فشار خون، قند خون، کلسترول و پیگیری وضعیت وزن و تحرک بدنی همگی عوامل تعیین‌کننده در سلامت قلب هستند. همچنین ترک سیگار (در صورت مصرف)، کاهش استرس، خواب کافی و پایش مستمر علائم بدنی می‌تواند بسیار کارساز باشد.
سخن پایانی
علائم سکته قلبی در زنان ممکن است با نشانه‌هایی متفاوت، نامحسوس یا خفیف آغاز شود؛ اما پیامدهای سنگینی به‌همراه داشته باشد. اگر حس می‌کنید بدنتان با نشانه‌های عجیب در قفسه سینه یا خستگی شدید و ناگهانی به شما هشدار می‌دهد، آن را نادیده نگیرید. در نهایت، آگاهی و اقدام به‌موقع، بهترین ابزار شما در محافظت از قلبتان است.
سوالات متداول
1. آیا علائم سکته قلبی در زنان با مردان تفاوت دارد؟
بله، علائم سکته قلبی در زنان ممکن است متفاوت و کمتر شناختهشده باشند. در حالی که درد قفسه سینه یکی از علائم رایج است، زنان ممکن است علائمی مانند درد در ناحیه گردن، فک، شانه، پشت یا شکم فوقانی، تنگی نفس، تهوع یا استفراغ، تعریق، سرگیجه یا سبکی سر، و خستگی غیرمعمول را تجربه کنند. این علائم ممکن است در حالت استراحت یا حتی در خواب ظاهر شوند و بهراحتی با مشکلات گوارشی یا استرس اشتباه گرفته شوند.
2. چرا تشخیص سکته قلبی در زنان دشوارتر است؟
علائم سکته قلبی در زنان ممکن است مبهم یا غیرمعمول باشند و با شرایطی مانند سوءهاضمه یا اضطراب اشتباه گرفته شوند. این موضوع می‌تواند منجر به تأخیر در تشخیص و درمان شود. علاوه بر این، برخی زنان ممکن است علائم خود را نادیده بگیرند یا به‌دلیل مسئولیت‌های خانوادگی و کاری، مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازند.
3. چه عواملی خطر سکته قلبی در زنان را افزایش میدهند؟
عوامل متعددی میتوانند خطر سکته قلبی در زنان را افزایش دهند، از جمله: فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سیگار کشیدن، چاقی، سبک زندگی کمتحرک، استرس مزمن، و سابقه خانوادگی بیماری قلبی. همچنین، شرایط خاصی مانند دیابت و یائسگی میتوانند تأثیر بیشتری بر سلامت قلب زنان داشته باشند.
4. در صورت مشاهده علائم مشکوک به سکته قلبی، چه اقداماتی باید انجام داد؟
در صورت تجربه علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، تهوع، تعریق یا درد در نواحی غیرمعمول، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کرد. تأخیر در دریافت مراقبت‌های پزشکی می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. زنان باید به علائم بدن خود توجه کرده و در صورت نگرانی، از کمک پزشکی بهره‌مند شوند.
